Çin’in engin topraklarında, yüzyıllardır gizemini sürdüren, yerin altına usta bir şekilde inşa edilmiş benzersiz yapılar bulunmaktadır. Modern beton binalardan oldukça uzakta, doğayla bütünleşen bu evler, sadece birer barınak değil; doğayla uyum, kültürel miras ve insanın yaratıcılığının etkileyici bir örneğidir. “Dikengyuan” olarak adlandırılan bu çukur avluya sahip evler, Çin’in kuzeyindeki Löss Platosu’nda ortaya çıkan eşsiz bir mimari geleneği temsil etmektedir. Üstten bakıldığında sıradan bir toprak düzlüğü gibi görünen bu alanlar, aslında derin çukurlar etrafında yer alan yaşam alanlarını barındırıyor. Mükemmel ısı yalıtımı sunan sarı toprak, yazın serin, kışın ise sıcak tutuyor. Yüzyıllardır ayakta kalan bu yapıların bazıları günümüzde hâlâ aktif yaşam alanı olarak kullanılmakta; bazıları ise turistik ve kültürel değer taşıyor. Bu yazıda, Çin’in yer altındaki bu gizli köylerine göz atacak ve binlerce yıllık bir geleneğin mimari sırrı Dikengyuan’ı keşfedeceğiz.
Çin’in kuzeyine yolunuz düşerse, yerin altına inşa edilmiş, gözle zor fark edilen evlerle karşılaşabilirsiniz. İlk bakışta fark edilmesi güç bu yapılar, aslında binlerce yıldır kullanılan bir yaşam alanı modelidir!
Mandarin dilinde “çukur avlu” anlamına gelen dikengyuan adıyla anılan bu evler, özellikle Çin’in kuzeyindeki Löss Platosu’nda karşımıza çıkmaktadır. Bu bölgedeki yumuşak fakat dayanıklı toprak sayesinde, insanlar derin çukurlar kazıp evlerini adeta toprağın içine gömmektedir.
Singapur Ulusal Üniversitesi’nden Doğu Asya uzmanı Lim Tai Wei’ye göre, bu evlerin tarihi 7.000 yıl öncesine kadar uzanmaktadır!
Bu yapılar, sıradan barınaklardan öte, doğaya meydan okuyan mühendislik harikaları olarak kabul edilmektedir. Çin’in sert iklimine yönelik olarak halkın geliştirdiği etkileyici bir uyum örneğidir. Kışın sıcak, yazın serin tutuyor. Ne çimento var ne de tuğla… Sadece toprak, taş ve biraz ustalık!
İlginizi çekebilir:
Çin’in En Görkemli Ve Güvenli Yapısı: Yasak Şehir Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Bu evler nasıl inşa ediliyor? Öncelikle yerin altına 6 ila 10 metre derinliğinde büyük bir çukur kazılıyor. Bu çukurun etrafında, tıpkı yıldızlar gibi açılan odalar oyuluyor.
Evin merkezinde bir avlu bulunmakta, çevresinde ise yaşam alanları sıralanmaktadır. Taş veya kille desteklenen odalar, hem güvenliği hem de işlevselliği sağlıyor. Evin üstü tamamen açık olduğu için doğal ışık ve havalandırma sağlanıyor. Ayrıca yukarıya ulaşmak için yan taraflara rampalar da kazılmaktadır!
Bu yapılar yalnızca bireysel evler değil. Birden fazla evin bir araya gelmesiyle yer altında adeta gizli köyler oluşmaktadır. Dışarıdan bakıldığında hiçbir şey görünmez ama yerin altında bambaşka bir yaşam sürülmektedir.
Lim’in belirttiğine göre, bu evlerde yaşayanlar etnik kökenlerine göre değil; sosyal sınıflarına göre ayrılmaktadır. Genellikle kırsalda yaşayan çiftçiler bu yapıların tercih edenlerindendir.
Tarihte milyonlarca insan burada yaşamış, fakat bu eşsiz yapılar uzun süre yeterince değer görmemiştir.
Ancak Çin hükümeti, 2011 yılında bu yapıları somut olmayan kültürel miras listesine ekledi. Özellikle Henan eyaletinde Sanmenxia’daki örnekler restore edilerek turistik cazibe merkezlerine dönüştürüldü. Günümüzde bazıları hâlâ yaşam alanı olarak kullanılırken, bazıları modern dokunuşlarla donatılmış oteller haline getirildi. Daha da özgün bir şekilde, betonla güçlendirilmiş yapılar güneş panelleri ile enerji üretmektedir!
İlginizi çekebilir:
Paris’ten Londra’ya: Çin’in Turist Çekebilmek İçin Birebir Kopyaladığı Şehirler
Günümüzde hâlâ bazı aileler bu mağara evlerde yaşamaktadır.
2016 yılında çekilen bazı görüntüler, mutfağını, yatak odasını ve oturma alanını tek bir oyukta nasıl birleştirdiklerini gözler önüne sermektedir. Bazı evlerde modern dokunuşlarla hem geleneksel yapı korunurken hem de konfor sağlanmıştır.
Löss Platosu’ndaki diğer mağara evleri
Bu gömülü evler, Löss Platosu’ndaki tek örnek değildir. Bazı evler dik yamaçlara oyulmuş olarak da karşımıza çıkmaktadır. Örneğin, Şensi eyaletindeki Yan’an mağara evleri, Çin Komünist Devrimi döneminde Mao Zedong ve arkadaşlarına ev sahipliği yapmıştır. Hatta Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, gençlik yıllarını böyle bir mağara evde geçirmiştir. Çünkü Mao’nun başlattığı “Kırsala İniş Hareketi” kapsamında şehirdeki gençler kırsalda yaşamaya gönderiliyordu.
Kaynak: 1
