Dünya genelinde ölüm genellikle bir son, ayrılık veya hüzünle ilişkili olarak düşünülüyor. Ancak bazı kültürler bu kavrama farklı bir perspektiften bakıyor. Endonezya’nın Güney Sulawesi bölgesinde yer alan Toraja halkı, yüksek dağların ve sisli ormanların ortamında, ölümü olağanüstü bir biçimde yorumluyor. Onlar için ölüm, hayatın sona erdiği bir nokta değil; bilakis, aile bağlarının daha da kuvvetlendiği, görünmeyen bir köprünün kurulduğu kutsal bir an. Bu yaklaşım oldukça derin bir bağlılık içeriyor; sevgi ve sadakat, ölen kişinin ardından yıllar geçse bile devam ediyor. Torajalılar, ölüleri sadece anmakla kalmıyor, onları mezardan çıkarıp hayatın bir parçası haline getiriyorlar. Başta biraz tuhaf gelebilir; ancak Ma’nene adı verilen bu gelenek, yüzyıllardır süre gelen bir kültürün canlı bir örneği. Bu sadece bir ölüm ritüeli değil; atalarla iletişim, geçmişle bağlantı kurma ve sevgiyi zamansız bir boyuta taşımanın bir yolu. Toraja halkına göre, ölüm bir ayrılık değil; asla unutulmayan bir bağın sessizce devam ettiği zamansız bir yolculuk.
Endonezya’dan ilginç bir gelenek
Güney Sulawesi’de, dağlık arazide yer alan Toraja halkı için ölüm, bir veda değil; aksine yeni bir yolculuğun başlangıcıdır. Ölümün ardından her şey sona ermez, bağlar daha da kuvvetlenir.
İlginizi çekebilir:
Müzikli Cenazelerden Asılı Tabutlara: Dünyanın En İlginç 9 Cenaze Geleneği
Dört yılda bir düzenlenen “Ma’nene” adındaki geleneksel törende, Toraja halkı atalarının mezarlarını açıyor.
Yıllar önce hayatını kaybeden aile üyelerinin bedenleri titizlikle mezardan çıkarılıyor. Bu ritüelin derin bir anlamı var: “Atalara bakım yapmak”.
Çıkarılan bedenler önce dikkatlice temizleniyor, ardından güneş altında kurutularak dayanıklılığı artırılıyor. Sonrasında ise onları yeni giysilerle giydiriyorlar. Geleneksel saronglardan modern gömleklere, hatta güneş gözlükleri ve deri kemerler gibi her detay düşünülüyor.
Ölülerle poz veriliyor
Köylüler, yıllar boyunca toprak altında kalan atalarıyla gururla poz veriyor. Kurumuş, neredeyse kağıt gibi olmuş bedenler, bu törende anı olarak sergileniyor. Hatta bir adamın, saçları hâlâ aynı olan annesinin başını sevdiği dokunaklı görüntüler bile mevcut.
İlginizi çekebilir:
Endonezya’daki Halkın Yıllarca Ölülerle Aynı Evde Yaşayarak Sürdürdüğü Ürpertici Gelenek
Toraja halkı için ölüm, aniden olan bir şey değil
Torajalılar için ölüm, ani bir ayrılık değil; ruhun bu dünyadan diğerine yavaşça geçiş yaptığı bir süreç. Bu nedenle cenazeler hemen yapılmıyor; ölen kişi bazen aylarca evde tutulabiliyor ve hâlâ “hasta” olarak adlandırılabiliyor. Ma’nene ise bu geçişi yumuşatan, bağı koparmak yerine güçlendiren bir gelenek. Atalar, sadece mezarda değil, yaşamın içinde de varlık gösteriyor.
Peki bu sıra dışı gelenek nasıl doğmuş?
Anlatılanlara göre, Ma’nene’nin kökeni yüzlerce yıl öncesine, Pong Rumasek adında bir avcıya dayanıyor. Rivayete göre, Pong ormanda terk edilmiş bir ceset bulur. Bu durum karşısında kayıtsız kalamayarak cesedi temizleyip kendi kıyafetlerini giydirir ve onu layıkıyla gömer. O günden beri Pong’un hayatında bereket artar ve şansı değişir. İşte bu olay, Ma’nene’nin manevi temelini oluşturuyor.
Ağustos ayında Toraja köylerinde bu törensel şölen gerçekleştiriliyor. Ölülerle geçirilen bu zaman, sadece yas tutmak değil; aynı zamanda kutlamak, anmak ve onurlandırmak anlamına geliyor.
İlginizi çekebilir:
Uçuruma Asılı Tabutlar: Filipinler’deki Igorot Halkının Binlerce Yıllık Cenaze Geleneği
Kaynak: 1
