Dünya, yemyeşil ormanlardan yakıcı çöllere, okyanus derinliklerinden yüksek dağ zirvelerine kadar son derece çeşitli coğrafi özelliklere sahiptir. Ancak bazı bölgelerde yaşamak, doğayla gerçek bir mücadele demektir. Eğer soğuk hava sadece “kazak giymek” anlamına geliyorsa, bu yerleri keşfettikten sonra fikrinizin değişeceğine emin olabilirsiniz! Peki, dünyanın en soğuk bölgeleri nerelerde? İşte cevabı…
Rusya – Yakutsk
Rusya’nın Yakutsk şehri, kış aylarında eksi 60 dereceye kadar düşen sıcaklıklarıyla gezegenimizdeki en soğuk şehirlerden biridir. Kuzey Kutup Dairesi’nin yalnızca 300 mil güneyinde yer alan bu kent, yaklaşık 300.000 kişilik nüfusuyla terkedilmiş bir yer değil. Yakutsk, film endüstrisinden mücevher ticaretine kadar pek çok alanda gelişmiş bir merkez. Ancak burada yaşamayı planlayanların bazı önemli detayları dikkate alması gerekiyor: Araçlarınızı ısıtmalı garajlarda saklaymazsanız donma riskiyle karşı karşıya kalabilirsiniz, dışarıda uzun süre kalırsanız kirpikleriniz donabilir. Hatta bazen şehir o kadar soğur ki, “buz sisi” adı verilen bir doğa olayı meydana gelir ve her nefes alışverişinizde havaya küçük buz kristalleri yayarsınız!
Rusya – Oymyakon
Yakutsk size soğuk geldiyse, Oymyakon ile henüz tanışmadınız demektir. Bunun eksi 67 dereceye ulaşan sıcaklıkla, kalıcı yerleşim alanı olarak dünyanın en soğuk yeri unvanına sahip olan bu Sibirya köyü, ismi “donmayan su” anlamına geliyor; ancak burası buzlar arasında yaşamaktadır. Burada içme suyu almak için toprağı kazıp donmuş bir nehirden su çıkarmak gerekebilir. Modern tesisatlar donduğu için, birçok evde hâlâ dış tuvalet kullanılmaktadır. Oymyakon’un sakinleri ise oldukça dirençli ve soğuk, bu iklim onların gündelik yaşamlarının vazgeçilmez bir parçasıdır.
İlginizi çekebilir:
Kar Hakkında Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız 18 “Soğuk” Gerçek
Antarktika – Vostok İstasyonu
Antarktika’nın derinliklerinde bulunan Vostok Araştırma İstasyonu, Dünya’da kaydedilen en düşük sıcaklıklara ev sahipliği yapmaktadır. 21 Temmuz 1983 tarihinde burada eksi 89.2 derece ölçüldü! Bu sıcaklığı hayal etmek zor olabilir; o sıcaklıkta, açıkta kalan deriniz birkaç saniyede donabilir. İstasyondaki bilim insanları, buz tabakasının altında gizlenmiş devasa Vostok Gölü’nü araştırıyorlar. Belki de buradaki yaşam koşulları, başka gezegenlerdeki aşırı şartları anlamamıza yardımcı olabilir!
Alaska – Denali Dağı
Alaska’nın gökyüzüne yükselen devasa bir zirvesi var: Denali! Federal olarak bir zamanlar Mount McKinley olarak bilinen bu dağ, tam 20.310 fit yüksekliğiyle Kuzey Amerika’nın en yüksek zirvesidir. Ancak bu zirve sadece yüksek değil, aynı zamanda son derece soğuk! Zirveye ulaşıldığında sıcaklıklar eksi 45 derecenin altına inebiliyor ve rüzgâr soğukluğu eklenince, “dondurucu” ifadesi bile hafif kalıyor. Denali Milli Parkı ve Koruma Alanı’nda, özellikle düşük rakımlarda bile sıcaklıklar buz gibi. Dolayısıyla buraya gelirken termal iç giyimlerinizi hazır bulundurmak iyi bir fikir olacaktır.
İlginizi çekebilir:
Bilim İnsanları Açıklıyor! Soğuk Hava Koşullarında Beyninizde Neler Oluyor?
ABD – Utqiagvik
Alaska’nın en kuzey noktası, Kuzey Kutup Dairesi’nin tam 300 mil kuzeyinde, Arktik Okyanusu’na açılan bir şehir bulunmaktadır: Utqiagvik! Bu şehrin iklimi gerçek bir “buz gibi” hikaye sunuyor. Kışlar o kadar uzun ve sert ki, yaz dönemi sadece kısa bir nefes arası gibi geçmektedir. Üstelik kış aylarında tam 66 gün boyunca güneş yüzünü göstermiyor! Yani, iki aydan fazla süren bir gece hayal edin. Bu sürekli karanlık, sıcaklıkları da ciddi şekilde düşürüyor. Utqiagvik’te, 3 Şubat 1924 tarihinde sıcaklık eksi 48 dereceyi gördü. Normalde Ekim’den Mayıs’a kadar sıcaklıklar donma noktasının üzerine pek çıkmıyor, Aralık-Mart ayları arasında termometreler genellikle sıfırın altında. Brrr! Peki, bu kadar soğuk bir yerde kim yaşar diye sorarsanız, yaklaşık 5.000 cesur birey burada hayatlarını sürdürmektedir.
Grönland
Grönland’ın devasa buz tabakasının üst kesiminde, adeta dünyanın en yüksek noktalarından birinde, Klinck Araştırma İstasyonu bulunmaktaydı. Deniz seviyesinden tam 10.170 fit yükseklikte, Kuzey Kutup Dairesi’nin içinde yer alan bu otomatik hava durumu istasyonu, bilim dünyasında efsaneleşmiştir. Burası öyle bir bölgeydi ki, termometreler bile üşüyordu!
22 Aralık 1991 tarihinde Klinck, meteorolojik tarihe geçecek bir rekor kırdı: -69.6 derece! Bu, Kuzey Yarımküre’de şimdiye kadar kaydedilen en düşük sıcaklıktı. Ancak bu önemli veri, 30 yıl boyunca kayıt altında gizli kaldı. 2020’de Dünya Meteoroloji Örgütü bu rekoru resmen tanıyana kadar! Yani, bu rekor yıllardır adeta bir hazine gibi saklanmış ve nihayet gün yüzünde! Klinck’teki bu aşırı soğuk koşulları etkileyen birkaç faktör bir araya gelmişti: İstasyonun yüksekliği, etraftaki atmosferin daha ince olmasına yol açıyor, bu da sıcaklıkların daha da düşmesine neden oluyordu. Ayrıca, açık gökyüzü ve rüzgârsız günlerde, yüzey ısıyı hızlıca uzaya yayabiliyordu; bu da sıcaklıkların dibe vurmasına neden oluyordu. Klinck, soğuk hava kütlelerinin oluşması açısından adeta bir laboratuvar gibiydi!
North Ice
1952 yılında, Kuzey Grönland’ın buzullarla kaplı uçsuz bucaksız arazisinde, cesur İngiliz kaşifler, dünyanın en soğuk ve en ücra köşelerinden birine adım attılar: North Ice! Burada, Britanya Kuzey Grönland Seferi’nin bir parçası olarak kurulan bir araştırma istasyonu bulunmaktaydı. Adeta bir bilim kalesi gibi, buzulların ortasında yükselen bu istasyon, faaliyet gösterdiği dönemde dünyanın en izolasyonda ve en dondurucu yerleşim yerlerinden biriydi. Yani buraya gelmek, yalnızca bilimsel merak değil, aynı zamanda bir macera ruhu gerektiriyordu!
Peki, bu ekip orada ne yapıyordu? Elbette bilim! Seferin ana hedefi, Arktik ortamını daha iyi anlamak için buzul bilimi, meteoroloji ve jeoloji alanlarında çığır açacak çalışmalar yapmaktı. North Ice, bu araştırmaların merkeziydi. Buzulların sırlarını çözmek, hava koşullarını incelemek ve Grönland’ın jeolojik yapısını keşfetmek için bir üs işlevi görüyordu. Ancak North Ice’ın asıl ünlü olmasının nedeni, 9 Ocak 1954’te kaydettiği inanılmaz bir rekorla geldi: eksi 66.1 derece! Bu sıcaklık, o dönemde Kuzey Amerika’da kaydedilmiş en düşük değerdir. Bu dondurucu iklim, istasyonun konumunun yüksekliği, rakımı ve çevresindeki devasa buz tabakasının yarattığı özel mikro iklim nedeniyle oluşuyordu. Yani, burası öyle bir yer ki, termometreler bile üşüyordu!
İlginizi çekebilir:
Kanı Kırmızı Değil Şeffaf! Soğuk Sularda Yaşama Uyum Sağlayan Buz Balığı Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Dünyanın en soğuk yerleri listesinin sonuna geldik. Rusya’nın kalbinde, Kuzey Kutup Dairesi’nin biraz üstünde, Norilsk adında dünyanın en kuzeydeki şehirlerinden biri bulunmaktadır. Norilsk’te yaklaşık 175.000 kişi yaşıyor ve bu insanlar zorlu bir iklimle başa çıkmaya çalışıyor. Kışlar o kadar uzun ve çetin ki, yaz dönemi sadece kısa bir “oh ne güzel hava” molası gibi geçiyor. Yılda 250 gün boyunca her yer karla kaplı. Ocak ayında sıcaklıklar eksi 55 dereceye kadar düşüyor, yani “dışarı çıkmak için çok soğuk” demenin kibarcası! Bu sebeple, Norilsk’te taksi sektörü oldukça gelişmiştir; kimse bu soğukta yürümek istemiyor, buna hakları var!
Ancak Norilsk’in bir de karanlık yönü var. Burası dünyanın en kirli şehirlerinden biri olarak kabul ediliyor. Nikel eritme işlemleri, dünya genelindeki kükürt dioksit emisyonlarının neredeyse %1’ini oluşturuyor. Terk edilmiş madenler ve koca cüruf yığınları çevre kirliliğine katkıda bulunuyor. Yani, Norilsk hem dondurucu hem de dumanlı bir şehir!
Eğer bir gün “Burası çok soğuk” diye şikâyet ederseniz, Yakutsk’ta arabasını sabahlamak zorunda kalanları, Vostok İstasyonu’nda çalışan bilim insanlarını veya Oymyakon’daki çocukların buz gibi havada okula gittiğini hatırlayın. Soğuk hava bazen can sıkıcı olabilir ama unutmayın, dünyada her sıcaklıkta hayata uyum sağlayan bir yaşam formu vardır! Tercihiniz ne olurdu, tropik bir ada mı yoksa buzlarla kaplı bir kasaba mı?
Kaynak 1
